Televizyon izlemek, özellikle okul öncesi dönem olarak adlandırılan üç yaş öncesi dönemde çocuğun dil, konuşma ve sosyal gelişimine olumsuz etki eder. Televizyon izlemenin dil gelişimi üzerine olumsuz etkide bulunmasının temel sebebi, çocuğun dil ve konuşma gelişimi için son derece önemli olan çift yönlü iletişimin olmamasıdır. Zira, televizyon ile tek yönlü bir iletişim söz konusudur. Düzenli ve uzun süreler izlenen televizyon, çocuğun çevresi ile karşılıklı ve çok yönlü etkileşim kurmasına engel olur.
Televizyon İzlemek Otizme Neden Olur mu?
Televizyon izleyen çocuk, çevresi ile çok yönlü iletişim ve etkileşim kuramayacağından dolayı zamanla dil kullanma gereksiniminde ve göz kontağı kurma süresinde azalma yaşar. Bu durum, çocuğun konuşma gelişiminin geri kalmasına neden olabilir. Öte yandan, özellikle belirtmek gerekir ki, çocuklarda televizyon bağımlılığının otizm spektrum bozukluğunu tetiklediği yönündeki yaygın inanış yanlıştır. Zira, televizyon izlemek ile otizm arasında nesnel ve bilimsel bir ilişki söz konusu değildir.
Uzun süreler televizyon izleyen ve bu alışkanlığında devamlılık gösteren çocuklarda otizmi taklit eden birtakım belirtiler söz konusu olabilir veya otizmli bir çocuğun belirtilerini ağırlaştırabilir; ancak, televizyon izlenmesi otizme neden olur, şeklinde bir çıkarımda bulunmak doğru değildir.
Televizyon ile Dil – Konuşma Gelişimi İlişkisi
Televizyon ile dil ve konuşma gelişimi üzerinde mutlak olumsuzluk üzerinde bir ilişki de söz konusu değildir. Televizyon izlemek her ne kadar dil ve konuşma gelişimi üzerinde birtakım olumsuz sonuçlara zemin hazırlasa da pek çok durumda uygun programlar makul sürelerde izlendiği takdirde dil ve konuşma gelişimine destekleyici etkilerde bulunabilir. Özellikle, kelime haznesinin zenginleşmesi, yeni bilgiler öğrenmek için merak duygusunun uyarılması vb. olumlu etkilerinden söz edilebilir.
Çocukların televizyon alışkanlıklarının uygun bir düzene sokulması, izlenmesi yararlı programların belirlenmesi, seçicilik ve süre belirleme konusunda ebeveynlerin bilinçlenmesi için uzman bir dil ve konuşma terapistinden danışmanlık almak en sağlıklı olan yaklaşımdır. Dil ve konuşma terapisti, çocuğa özgü değerlendirme yaparak mevcut dil ve konuşma gelişim sürecini inceler ve elde ettiği bilgiler doğrultusunda terapi veya danışmanlık hizmeti sunar.
0 – 3 Yaş Dönemi Çocuklarda Televizyonun Dil ve Konuşma Gelişimine Etkisi
0 – 3 yaş grubu çocukların televizyon izlemeye bağlı olarak dil ve konuşma gelişimi başta olmak üzere diğer gelişim süreçlerinin olumsuz etkilenmemesi için DKT uzmanından danışmanlık almak önemlidir. Zira, bahse konu yaş grubundaki bir çocuğun belirli bir sürenin üzerinde televizyon izlemesi, çeşitli sorunları beraberinde getirir. Çocuğun sözel ve toplumsal becerilerinin akranlarına kıyasla geri kalmaması için ebeveyni veya bakımını üstlenen kişi ile verimli, nitelikli zaman geçirmesi gerekir.
Ailesel sorunlar, ev işlerinin yoğunluğu, anne ve babanın çalışmak durumunda olması, çocuğun bakımını üstlenen kişinin veya bakıcının yeterli ilgi, özen ve sevgiyi gösterememesi, bir yeni kardeşin dünyaya gelmesi, ebeveynlerin psikolojik sorunları vb. pek çok faktör, çocuğun gereksinim duyduğu zamanın çocuğa ayrılmamasına ve çocuğun televizyona yönelmesine sebep olur. Çocuğun kontrolsüz bir biçimde televizyona terk edilmesi, başta dil ve konuşma sorunları olmak üzere pek çok açıdan olumsuz sonuçlara neden olur.
Verimli ve nitelikli bir şekilde çevresi ile geçirmesi gereken vakti televizyon ile geçirmek durumunda kalan çocuklarda görülen başlıca sorunlar; toplumsal ve sözel becerilerde gecikme, cümle kurmakta güçlük çekme, konuşmama, çevresine karşı kayıtsız kalma, akranlarına karşı ilgisiz davranma, bir başkasıyla iletişim kurmaktan kaçınma, duygusal iletişim kuramama, ismiyle seslenilmesine karşın tepki göstermeme ve göz kontağı kurmama.
4 – 7 Yaş Dönemi Çocuklarda Televizyonun Dil ve Konuşma Gelişimine Etkisi
4 – 7 yaş grubu çocuklardın dil ve motor becerileri, çevresi ile etkileşim kurma yeteneği büyük ölçüde gelişmiş durumdadır. Fakat, bu yaş grubu çocuklarda gelişim sürecinin tüm hızıyla devam ettiğini de unutmamak gerek. Çocuğun televizyon karşısında uzun süre geçirmesi, dil ve konuşma gelişimi ile birlikte sosyal gelişimine olumsuz etki eder. Televizyon izlemeye bağlı dil ve konuşa gelişimi sorunlarında deneyimli bir DKT uzmanına başvurmak, mevcut sorunun kısa zamanda iyileştirilmesi ve uzun vadede hiçbir olumsuz etkisinin kalmaması adına oldukça önemlidir.
