Disfazi, bir dil gelişimi bozukluğudur. Disfazi, dili konuşma ve anlama kapasitesini etkiler. Disfazili kişiler, doğru kelimeleri bir araya getirerek cümle kurmakta zorlanabildikleri gibi, başkalarının ne dediğini anlamakta, okumakta ve yazmakta da güçlük çekebilirler. Disfazi birincil bir konuşma bozukluğudur. Bu bozukluk kendine özgü, ciddi ve inatçıdır.

Zihinsel kapasitenin yeterli olmasına, uygun bir şekilde teşvik edilmesine ve farklı yaşam deneyimlerine dahil edilmesine rağmen, çocuğun anadilinin sözel birimlerini etkili bir şekilde kullanmasını ve bunları daha da karmaşıklaştırmasını önleyerek iletişim kurma becerilerinin gelişmesine engel olur.

Disfazisi Olan Çocuklar Diğer Alanlarda da Zayıf Mıdır?

Disfazisi olan çocuğun dil ile bağlantılı olanlar dışında kalan bilişsel yetenekleri kendi yaşındaki ortalama bir çocuğun bilişsel yeteneklerine benzer. Yine de, çocuk kendisine verilen görevleri tam olarak yerine getiremez. Akranları ile aynı etkinliklere katılmakta ve onlara uyum sağlamakta zorlanır. Dili öğrenmede ve kullanmakta yaşadığı zorluk, aynı zamanda çocuğun sosyal becerilerinin gelişimini de kısıtlayabilir.

Disfazisi olan çocuk yaşamın pek çok alanında elverişsiz durumlarla karşılaşabilir. Bu nedenle çocuğun yetersizliklerinin farkına varabileceği gerçeği göz önüne alınmalı, kendine olan saygısını yitirmemesi için başarılı olabileceği ve güçlü yönlerini hatırlayabileceği durumlarla karşılaşması sağlanmalıdır. Ebeveyn ya da öğretmen, çocuğun iletişim konusunda yaşadığı sıkıntıları azaltmak adına bazı ödev ya da etkinlikleri onun güçlü olduğu yönleri ön plana çıkaracak şekilde değiştirebilir. Bu şekilde çocuk daha kolay öğrenebilir.

Disfazi Nasıl Tanınır?

Disfazi tipi ve belirtilerinin şiddeti çocuktan çocuğa farklılık gösterir.  Bazı çocuklar anlama konusunda zorluk yaşarken, bazı çocuklarda ise kendini ifade etme sıkıntısı ön plandadır. Ayrıca, iletişim sorunlarına ek olarak, hiperaktivite olsun ya da olmasın dikkat eksikliği, dürtüsellik, kaygı, hafıza sorunları, motor sorunlar, davranış bozuklukları gibi başka sorunlar da görülebilir.

Disfazisi Olan Çocuklarda Algılama

Disfazisi olan bir çocuk dili söylenenleri dinleme, belleğine yerleştirme, önceden edindiği bilgilerle ilişkilendirerek anlamlandırma ve yorumlama gibi sözel algılama alanlarında zorluk yaşar. Akranlarına göre bu yetenekleri daha geç ve zor edinir. Bu sorun zaman içinde daha da yerleşir ve öncelikle somut kavramların kazanılmasını etkiler. Daha sonra da somut kavramların, ifadelerin, mizahi durumların ve dilin inceliklerinin algılanmasını etkiler.

 Çocuk örneğin karelerin kırmızı, üçgenlerin maviye boyanması gereken bir durumda kare ve üçgen kavramlarını, mavi ve kırmızı renklerini anlamalıdır. Bu durumda disfazili bir çocuk görsel olarak desteklenirse bu tip bir ödevi daha kolay yapabilir.

Disfazisi Olan Çocuklarda Kendini İfade Etme

Disfazisi olan çocuklar için kelimeleri akılda tutmak, düzenlemek ve gerektiği zaman içlerinden uygun olanları seçip kullanmak gerçekten de zordur. Kelime hazineleri genellikle akranlarının ortalamasına göre düşüktür. Bu çocuklar sürekli aynı kelimeleri ya da “şey” gibi kelimeleri kullanırlar veya ısrarla doğru kelimeyi bulmaya çalıştıkları için düzgün konuşamazlar.

Disfazisi olan çocuklar cümle kurma, düşüncelerini ifade etme gibi yetileri edinme konusunda sıkıntı yaşar. Düşüncelerini cümlelere dökme, eksiksiz cümleler kurma ve cümlenin öğelerini beklenen sırayla düzenleme konularında da çok büyük zorluk çekerler. Daha yüksek bir bilgi ve düzenleme düzeyi gerektiren karmaşık cümleler kurmaları istendiğinde, içlerinden bazılarının daha kararsız kaldığı gözlenir.

Fonolojik sistemin, diğer bir deyişle dildeki bütün seslerin zincirleme olarak ve doğru bir şekilde telaffuz edilmesi genellikle hastalığın şiddetine göre değişen bir dönüşüm sürecini gerektirir. Konuşma terapisiyle alıştırmalar yapmak öğrenme düzeylerini takip etmelerine ve kendi yaşlarındaki ortalama bir çocukla aralarındaki farkı giderek azaltmalarına olanak sağlar.

Disfazisi Olan Çocuklarda İletişim

Disfazisi olan çocuklar kısa bir sohbeti sürdürmede bile büyük sıkıntı yaşarlar. Bu nedenle, çoğunlukla kendilerini sözlü olarak ifade etme yeteneğini etkileyen sorunlar sergiler ve iletişim kurmaları gereken durumlarda hep başarısız olurlar.

https://www.traditionrolex.com/1

İletişim kurma arzusu ve verilecek önemli bir mesajı olduğu halde çevresindekiler tarafından anlaşılamayan örneğin beş yaşındaki bir çocuk büyük bir hüsran duygusu yaşayabilir. Bu hayal kırıklığı saldırganlık, yılgınlık, vazgeçme, içe kapanma, üzüntü, ağlama ve kaçınma gibi tepkilere neden olabilir. Bu deneyimler çocuğun öz saygısını da önemli oranda etkiler.

İletişim açısından çocuğun iletişimde bulunduğu herkes tarafından özendirilmesi gerekir. Çocuğa söylenenleri anlaması ve cevap vermesi için zaman verilmelidir. Sözel ifadeler dışındaki iletişim tepkileri de izlenmeli, jest ve mimikleri takip edilmelidir.

Disfazisi Olan Çocuğun Güçlü Yönleri

Her çocuğun, güçlü yönleri ve önemli eksiklikleri olan kendine özgü bilişsel bir profili vardır. Disfazisi olan çocuklar genellikle sözel olmayan ve algısal becerilerle ilgili konularda daha yetenekli olurken, sözel yetenekler konusunda belirgin bir eksiklik sergilerler.

Disfazisi olan bir çocuğun resim, spor ya da müzik alanlarından birine özel bir yeteneğinin olması nadir görülen bir durum değildir. Çocuğun yetenekleri ve başarıları takdir edilirse, hem kendine olan saygısının gelişmesine katkıda bulunulur, hem de yaşadığı zorlukları gidermek için güçlü yönlerinden yararlanması özendirilmiş olur.

Disfazi Belirtileri Nelerdir?

Konuşmada zorluk belirtileri:

• Duruma uygun kelimeyi bulmakta zorluk,
• Az sayıda kelime ile yavaş ve zorlukla konuşma,
• Zamirler ve edatları kullanmada zorluk,
• Cümlenin öğelerini uygun sırada kullanmada zorluk,
• Anlamsız kelimeler kullanmak,
• Bazı durumlarda akıcı ama anlamsız konuşma.

Anlamada zorluk belirtileri:

• Anlamaya normalden fazla zaman ayırma,
• Karmaşık ve uzun ifadeleri ya da hızlı konuşmaları anlamama,
• Karşı tarafa ilettiği mesajla ilişkisiz cevap verme,
• Hatalı olduğunu anlayamama.

Disfazisi olduğundan şüphelenilen bir çocuğun bir dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirilmesi ve uygun görülmesi durumunda bir terapi programına tabi tutulması faydalı olacaktır. Çocuğunuzda böyle bir durum olduğundan şüpheleniyorsanız Uzman Dil ve Konuşma Terapisti ve aynı zamanda psikolog olan Zeynep Gedik Küçük’le iletişime geçebilirsiniz. Bu yazının hazırlanmasında Gerg’in Zaferleri (Yapı Kredi Yayınları) kitabından faydalanılmıştır.